อาการไบโพล่า (Bipolar disorder) เป็นลักษณะเฉพาะของคนที่มีอารมณ์ฉุนเฉียวไม่มั่นคง ขึ้น ๆ ลง ๆ ตลอดเวลา ระดับความรุ่นแรงแตกต่างกันไปตามแต่ละคน เช่นบางคนจะมีอารมณ์แปรปรวนระยะยาวประมาณอาทิตย์ หรือเป็นเดือน ส่วนอีกคนอาจจะมีมาเร็วไปเร็ว แต่ก็มาบ่อย ๆ การรับมือกับอาการเหล่านี้เป็นเรื่องที่ยาก และรักษาไม่หายขาดจะต้องค่อย ๆ พยุงรักษาสภาพจิตใจคู่กันไปกับการรักษาด้านเคมีทางสมอง แต่การเข้าใจต้นตอที่เกิดจะทำให้เราสามารถรู้วิธีที่มันเกิดขึ้น และพอจะรับมือมันได้อยู่บ้าง วันนี้จึงจะมาแนะนำให้รู้จักเทคนิคต่าง ๆ
สาเหตุที่เป็นตัวกระตุ้นกลไกของอาการไบโพล่า
ความสุข ความเสียใจ และความรู้สึกอื่น ๆ เกิดขึ้นในสมองของเรา จากเคมีที่สมองปลดปล่อยทำให้เรารู้สึกในสิ่งที่เราต้องรู้สึกเมื่อตาเห็น โดยเฉพาะความคิดที่เป็นตัวแปรหลัก การเกิดอาการไบโพล่าคือการที่สมองปลดปล่อยเคมีมากเกินไป ทำให้ไม่มีความสมดุล ทำให้อารมณ์แปรปรวนไม่สามารถคาดเดาได้ แต่นอกจากนี้ยังเกิดจากความเสียหายส่วนสมองได้อีกด้วยในการศึกษา พบว่าสมองของคนที่เป็นไบโพล่าบางส่วนมีความผิดปกติทางกายภาพโดยตรงทางสมอง ต่อไปนี้คือสาเหตุหลัก ๆ ที่เป็นตัวกระตุ้นอาการ ได้แก่
1.ความตึงเครียดจากเหตุการณ์ต่าง ๆ ในชีวิตทั้งที่ดี และไม่ดี
2.ตื่นเช้า นอนน้อย ทำให้การพักผ่อนไม่เพียงพอ
3.การเสพติดคาเฟอีน หรือเครื่องดื่มแอลกอฮอล์มาเกินไป
4.ผลจากการได้รับยาบางตัวที่มีผลกระทบอย่าง ยากล่อมประสาท
5.สภาพแวดล้อมเปลี่ยน เช่นในหน้าหนาวอาจจะอยู่ในช่วงซึม หน้าร้อนจะโมโหง่าย
6.การหยุดยารักษาโรคไบโพล่า โดยที่หมอไม่ได้สั่ง หรือไม่ไดเข้ารับการรักษาต่อเนื่อง
7.ปัญหาเกี่ยวกับต่อมไทรอยด์
8.ปัญหาจากการใช้สารเสพติด
การรับมือเบื้องต้นกับอารมณ์ที่แปรปรวน
ในบางสถานการณ์อย่างฤดูการที่เปลี่ยนเราไม่อาจจะหลีกเลี่ยงได้ แต่ในส่วนของการใช้ชีวิตประจำวัน เราสามารถทำสิ่งต่าง ๆ เพื่อควบคุมให้อารมณ์คงที่ได้ตลอดวัน อย่างเช่น การควบคุมความเครียด การวางแผนประจำวันง่าย ๆ เป็นต้น โดยวิธีหลัก ๆ ที่เราจะมานำเสนอมีดังนี้
การควบคุมความตึงเครียด
ปัจจัยสำคัญที่สุดในการเร่งให้กิดอาการ หากเรายิ่งเครียดจะยิ่งอารมณ์ไม่คงที่ตามไปด้วย ความเครียดเกิดจากการทำงานที่หนัก หรือใช้สมองที่มากเกินไป บางทีคุณอาจควรเริ่มวางแผนเปลี่ยนงานได้แล้ว หรือไปเข้าเรียนโยคะ และการทำสมาธิก็ได้
วางแผนแบบง่าย
คนที่เป็นโรคไบโพล่าจะไม่ชอบอะไรที่มันเยอะ ๆ โดยเฉพาะเรื่องที่ต้องคิดเยอะ การวางลำดับแผนง่าย ๆ อย่างออกไปกินข้าว ทำธุระ ออกกำลังกาย และกลับไปนอน เป็นสิ่งที่เรียบง่าย ไม่ต้องเจาะจงอะไรมาก นอกจากนี้เรื่องพักผ่อนก็เป็นสิ่งสำคัญ การนอนไม่เพียงพอจะทำให้เกิดความเหนื่อยล้า และสิ่งที่ตามมาคือความเครียด และทายสิอะไรจะเกิดขึ้น คนเราควรนอนอย่างน้อย 8 ชั่วโมงต่อวัน จะช่วยให้สมองพักผ่อนเต็มที่และสามารถหลั่งเคมีออกมาได้สมดุลมากยิ่งขึ้น